5G Netwerk

De Europese lidstaten hebben afgesproken om 5G de komende jaren breed uit te rollen. In 2020 moet elke lidstaat in ieder geval één grote stad voorzien van een 5G-netwerk. Vervolgens wordt de dekking uitgebreid, zodat uiteindelijk alle steden en dorpen 5G krijgen. Maar wat is 5G eigenlijk? Wat zijn de kansen en keerzijden en wat moeten wij nu doen vanuit het oogpunt van informatiebeveiliging? In dit artikel gaan we op deze punten in.

De ontwikkeling

In 2008 kwamen de eerste initiatieven voor 5G-technieken vanuit de VS en Zuid-Korea. Om een beeld te geven: in die tijd was de Apple iPhone nog niet eens beschikbaar in Nederland. De schatting was toen, dat we in 2020 de eerste 5G netwerken gingen zien.

De afgelopen maanden ging het 5G nieuws met name over de weerstand tegen 5G zendmasten. Er is op verschillende plaatsen brandgesticht in zendmasten, waar nog geen 5G op draaide. Deze agressie tegen zendmasten komt voort uit nepnieuws, complottheorieën, verschil van inzicht over de potentiële gevaren en gebrek aan kennis of begrip. De brandstichting in deze zendmasten wordt gezien als een aanval op de vitale infrastructuur en kan hoge straffen met zich mee brengen.

Wat is 5G?

5G staat voor 5e Generatie en is de nieuwe generatie van mobiele en draadloze breedband technologie. Het vervolg op de huidige 4G verbinding dus. Ingewikkeld verhaal, maar het komt erop neer dat er op een andere manier data wordt verstuurd en er gebruik wordt gemaakt van een andere frequentie. Deze frequentie ligt hoger dan de huidige 4G. Deze techniek zorgt voor een snellere verbinding. Op dit moment zijn deze hogere frequenties nog niet overal beschikbaar en wordt er nu in Nederland gebruik gemaakt van het huidige 4G netwerk gecombineerd met de 5G techniek.

Het nadeel van een hogere frequentie is dat de fysieke reikwijdte vanaf de zendmast een stuk kleiner is dan bij lagere frequenties (zoals 3G en 4G). 5G is dus sneller, maar reikt minder ver. Omdat 5G op een hogere frequentie werkt is er ook meer bandbreedte en dit betekent dat er meer pakketjes data verstuurd kunnen worden. Sneller internet, maar ook ‘meer internet’ om te verdelen over alle apparaten. De tijden dat u bijvoorbeeld op een evenement staat en geen verbinding kunt maken door de hoeveelheid mensen zijn dus voorbij!

Als er een 5G apparaat in het bereik van de zendmast komt, kan dit apparaat 5G ontvangen. Zodra dit apparaat de verbinding uit zet, of het buiten bereik van de mast raakt, stopt de 5G verbinding weer. Er is dus geen continu signaal.

Waarom 5G?

In de afgelopen decennia zijn we met de hele wereldbevolking meer internet gaan gebruiken. Het aantal apparaten dat verbonden is met het internet neemt toe en hiermee ook het aantal data pakketjes dat verstuurd wordt. Een groot gedeelte hiervan werkt draadloos. Bedenk maar eens hoeveel mensen tegenwoordig een smartphone hebben. Om al deze pakketjes data heen en weer te kunnen sturen, is er een snelle, stabiele verbinding nodig. Hoe vervelend is het als een telefoon traag internet heeft en u niet uw mail kunt checken?
5G belooft deze (draadloze) snellere en stabielere verbinding waar te maken.

Kansen

Door 5G in combinatie met 4G te gebruiken en op verschillende frequenties te werken zijn er andere soorten verbindingen mogelijk. 5G biedt namelijk ruimte om een enorme hoeveelheid apparaten met elkaar te laten communiceren. Denk aan een koelkast die vertelt dat de melk bijna op is en dit direct bestelt bij de supermarkt. Dit noemen we het Internet of Things (IoT). Door 5G kunnen deze apparaten in grote hoeveelheden en met meer data communiceren, zonder dat er een mens aan te pas komt.

Daarnaast zijn er meer toepassingen mogelijk, doordat 5G minder vertraging heeft. Bijvoorbeeld:

• Een arts die vanuit huis een operatie uitvoert;
• Een game streamen naar een telefoon die grafisch net zo goed in elkaar zit als een game op een console;
• Een voetbalwedstrijd live meekijken met een VR bril;
• Een auto die zelf stopt omdat er een fietser uit een zijstraat komt.

Keerzijden

Een 5G netwerk biedt dus nieuwe mogelijkheden en kansen. Echter is er ook een keerzijde:

Zendmasten (antennes) staan nu nog te ver uit elkaar om 5G overal dekking te geven.
Doordat de zendafstand kleiner is moeten er meer zendmasten komen. Dit kost veel geld en is niet overal mogelijk. Slim combineren tussen de frequenties voor verschillende toepassingen is dus noodzakelijk.

Op dit moment wordt 5G vooral gecombineerd met het 4G netwerk. Dit betekent wel dat als er een stuk gereserveerd wordt voor 5G, dat 4G geen gebruik van dat deel internet meer kan maken. Een goede afstemming tussen gebruik en beschikbaarheid is dus nodig.

Het is nog redelijk onbekend hoeveel straling precies schadelijk is voor de menselijke gezondheid.
In Europa hebben we wetgeving die bepaalt aan hoeveel straling een menselijk lichaam blootgesteld mag worden. Dit valt tot nu toe nog mee. De frequentie waarop de 5G in Nederland gaat werken is gelijk aan of nog maar een klein beetje hoger dan het huidige 4G netwerk. De hogere frequenties die gebruikt (gaan) worden waren al langer in gebruik voor digitale tv, dus helemaal nieuw zijn ze niet. Op dit moment is nog niet helemaal duidelijk hoeveel schadelijke straling 5G met zich meebrengt.

Hoe hoger de frequentie hoe meer last van ruis.
Ruis is iets wat altijd komt kijken bij draadloos internet. De wifi thuis kan een tragere verbinding geven als de muren van dik en zwaar materiaal zijn. Zelfs het weer heeft invloed op de signaalsterkte. Bij hogere frequenties is dit probleem groter. We weten dat hele hoge frequenties niet meer door muren of het menselijk lichaam kunnen gaan. Dit betekent dat als u uw telefoon vasthoudt en wilt internetten de signalen niet door uw hand heen kunnen. Dit is alleen op te lossen door verschillende frequenties te gebruiken. Lage frequenties voor lange afstanden en hogere frequenties voor kortere afstanden met minder ruis.

Wat als er iets misgaat?
Alle voorbeelden van diensten die 5G sneller of gemakkelijker maken, kunnen een keer kapotgaan of storing hebben. Neem het voorbeeld van de arts die vanuit huis een operatie uitvoert. Als hierbij iets fout gaat door de verbinding, is het gevolg heel groot en kan dat zo een leven kosten. Hetzelfde geldt voor de zelfrijdende auto. Als het signaal van het stoplicht niet goed door komt, dan kan de auto door rood rijden en zo levens kosten.

Om dit risico te beperken is een snelle stabiele verbinding van belang. Dit is bij 5G lastig te garanderen vanwege de ruis, die vrijwel altijd aanwezig is. Hoeveel ruis er blokkerend is, is per apparaat, per locatie en per dienst verschillend.

Hackable
Als alles met elkaar in verbinding staat en de koelkast je ‘vertelt’ dat de melk op is, dan levert dit ook gevaren op. Stel dat de koelkast gehackt wordt, dan kan een hacker heel makkelijk bij de rest van de apparaten. Het hacken van een koelkast heeft misschien niet heel veel gevolgen, maar een gehackte auto of operatie wel. Een goede beveiliging van het netwerk is daarom zeer noodzakelijk.
5G vraagt om een ander beveiligingsniveau dan de vorige generaties. De basis bestaat uit maatregelen die ook bij 4G al gebruikt worden, plus extra maatregelen voor een veiliger netwerk.

De maatregelen die bij 4G al van toepassing zijn:

• User identity management gebaseerd op SIM;
• Wederzijdse authenticatie tussen netwerken en gebruikers;
• Het pad (path) beveiligen tussen communicerende partijen.

Privacy en security

Bij 5G is het nog belangrijker dat privacy en security goed gewaarborgd worden. Dit kan met privacy en security by design. Een aantal maatregelen die de veiligheid verhoogt bij 5G:

• Beperk lokale opslag;
• Zorg voor een goede encryptie van de gegevens (indien nodig);
• Gebruik geen standaard wachtwoorden;
• Zorg dat 5G-apparatuur op een veilige manier geupdate kan worden;
• Maak gebruik van een end-to-end encryptie;
• Gebruik de zero-trust architectuur. Hiermee worden toepassingen en datastromen strikt gesegmenteerd, wordt identificeerbare toegang gegeven op basis van need-to-know en expliciete monitoring toegepast op afwijkingen van verwacht gedrag.

Bij de beveiliging van 5G is het belangrijk dat er maatwerk plaatsvindt; gezondheidszorg op afstand vereist bijvoorbeeld een uitgebreidere beveiliging, dan de koelkast thuis, die een lichtere vorm van beveiliging vereist.

Tot slot

5G is een gecompliceerd netwerk en biedt heel veel mogelijkheden. Maar er zijn ook andere risico’s dan dat we eerder gezien hebben bij 4G. Het is belangrijk om goed de vinger aan de pols te houden en risicoanalyses te maken m.b.t. 5G. De toekomst zal het ons leren!